اندازه گیری توزیع مکانی غبار ریزشی بر شهر بهبهان و بررسی توزیع فصلی آن با استفاده از فناوری زمین آمار

تأثیر انسان بر محیط زیست یکی از نگرانیهای مهم زیست محیطی در سراسر جهان می باشد. فعالیتهای انسانی به وضوح بر چرخه های جهانی و منطقه ای بسیاری از عناصر کمیاب موثر است. گرد و غبار شهری حاوی بسیاری از فلزات سنگین و سمی بوده که یکی از عناصر اصلی آلودگی محیط زیست به شمار می آیند. این فلزات در گرد و غبار از طریق بلع و تنفس وارد بدن شده و همچنین بواسطه ریزشهای جوی به سطح زمین می رسد سپس منجر به آلودگی منابع آب و خاک شده و به زنجیره غذایی راه پیدا می کند. فلزات سنگین از جمله آلاینده هایی هستند که درصورت تجمع در خاک توسط گیاه به زنجیره غذایی وارد شده و مسمومیت هایی را در حیوان و انسان پدید می آورد. به دلیل سمیت و پایداری این عناصر در محیط زیست از نظر سلامت عمومی حائز اهمیت می باشد. هدف از این مطالعه تعیین مقدار و حجم غبار ریزشی بر شهر بهبهان و غلظت فلزات سنگین سرب، کادمیوم، کروم، روی و نیکل در نمونه های غبار ریزشی و غبار کف خیابان به منظور بررسی آلودگی شهری به این عناصر می باشد. در این مطالعه جمع آوری نمونه های غبارریزشی به مدت یکسال از مرداد ماه 1390 تا تیر ماه 1391 و در چهار فصل صورت گرفت و اندازه گیری غبار کف خیابان در دو فصل پاییز 1390 و بهار 1391 انجام شد. در مجموع 288 نمونه غبار ریزشی و 10 نمونه غبار کف خیابان از مناطق مختلف شهر جمع آوری شد. غلظت عناصر توسط دستگاه جذب اتمی شعله ای مدل analyticjena-951 و هضم شیمیایی این نمونه ها طبق استاندارد بین المللی (iso 11466) اندازه گیری شد. میانگین سالانه غلظت عناصر سرب، کادمیوم، کروم، روی و نیکل در غبار ریزشی به ترتیب 3/98 ، 2/1 ، 5/24 ، 02/213 و 82/40 (mg/kg) بوده اند. این اندازه گیری برای غبار کف خیابان در دو فصل بهار و پاییز به ترتیب 2/91 ، 1/14 ، 22 ، 14/5 و 8/28 (mg/kg) در واحد فوق شده اند. مقایسه مقادیر اندازه گیری شده با استاندارد، نشان داد غلظت همه عناصر غبارریزشی و غبار کف خیابان کمتر از حد استاندارد میباشد. میانگین نرخ ریزش غبار برای فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 25/15 ، 57/10 ، 27/13 و 41/6 (mt km-2 month-1) به دست آمده است و مقایسه اختلاف میانگین ها از طریق آزمون توکی نشان می دهد که فقط بین بهار و زمستان اختلاف معنی داری وجود دارد. محاسبه شاخصهای igeo ، pi و ri نشان دهنده سطح آلودگی و خطر زیست محیطی کم از نظر همه عناصر است.